Unia Europejska dąży do stworzenia sprawiedliwego i opiekuńczego społeczeństwa, zaangażowanego w propagowaniu dobrobytu oraz wprowadzać stabilność w życiu każdego obywatela. Unia stara się rozpowszechnić demokrację, praworządność oraz poszanowanie dla praw człowieka. Natomiast jak Unia wspiera najbiedniejsze regiony, które muszą gonić inne państwa i regiony? Jakie Unia podejmuje działania, aby dysproporcje zostały zmniejszane?
Unia Europejska od lat 80. wprowadziła politykę regionalną, aby jej integracja przebiegała równomiernie i wielopoziomowo. Składa się na nią wiele narzędzi, dzięki którym mają zostać podjęte działania zmierzające do rozwoju społeczno-ekonomicznego, likwidacji lub znacznego ograniczenia skutków negatywnych zjawisk społecznych i gospodarczych, a także dąży do zniwelowania skrajnych różnic w rozwoju poszczególnych regionów. Podstawowymi zasadami, którymi kieruje się polityka regionalna to: pomocniczość, dodawalność, partnerstwo oraz koncentracja środków i programowania.
Instrumentami, jakimi posługuje się Unia w realizacji tych celów i przy pomocy wyżej wymienionych zasad, to Fundusze Strukturalne (ang. Structural Funds). W ramach tych funduszy, działają trzy najważniejsze realizujące politykę regionalną, tj. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejski Fundusz Społeczny (EFS) oraz element polityki strukturalnej, jakim jest Fundusz Spójności (FS).
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego jest największym ze wszystkich funduszy, a jego celem jest wspieranie regionów, a dokładniej wyrównywanie różnic w stosunku do regionów bogatszych, lepiej rozwiniętych. EFRR finansuje wszystkie programy unijne, które mają na celu pomoc opóźnionym w rozwoju regionom. EFRR finansuje następujące dziedziny:
- inicjatywy na rzecz rozwoju lokalnego oraz zatrudnienia, jak też działalności małych i średnich przedsiębiorstw
- rentowne inwestycje produkcyjne umożliwiające tworzenie lub utrzymywanie trwałego zatrudnienia,
- infrastruktura,
- rozwój turystyki oraz inwestycji w dziedzinie kultury,
- ochrona i poprawa stanu środowiska,
- rozwój społeczeństwa informacyjnego.
Dzięki tym inwestycjom Unia Europejska wspiera rozwój i tworzenie nowych miejsc pracy, a także wpływa pozytywnie na rozwój gospodarki.
Europejski Fundusz Społeczny najczęściej kojarzy się z możliwością finansowania szkoleń, warsztatów, wspieraniem zatrudnienia itp. W istocie EFS został stworzony po to, aby poprawić jakość i dostępność miejsc pracy i możliwości zatrudnienia w Unii Europejskiej. EFS zajmuje się następującymi dziedzinami:
- promocją aktywnej polityki rynku pracy mającą na celu przeciwdziałanie i zapobieganie bezrobociu,
- przeciwdziałaniem zjawisku wykluczenia społecznego,
- kształceniem ustawicznym,
- doskonaleniem kadr gospodarki,
- rozwojem przedsiębiorczości,
- zwiększeniem dostępu i uczestnictwa kobiet na rynku pracy.
Fundusz Spójności wspiera dwa sektory: środowisko i transport. Co ciekawe, od momentu przystąpienia do Unii Europejskiej w 2004 roku Polska otrzymała najwięcej środków z tego funduszu wśród wszystkich członków Unii! Z Funduszu Spójności można otrzymać dofinansowanie na duże projekty inwestycyjne z zakresu ochrony środowiska. Głównymi odbiorcami pomocy w ramach Funduszu Spójności są jednostki samorządu terytorialnego, tworzone przez nie związki gmin lub inne podmioty publiczne, np. przedsiębiorstwa komunalne będące własnością gminy. Fundusz ten wspiera następujące dziedziny:
- poprawa jakości wód powierzchniowych,
- polepszenie jakości i dystrybucji wody przeznaczonej do picia,
- racjonalizacja gospodarki odpadami i ochrona powierzchni ziemi,
- poprawa jakości powietrza,
- zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego,
- zapewnienie spójności sieci komunikacyjnej kraju i poszczególnych regionów z innymi krajami Europy,
- rozwój bezpiecznej infrastruktury drogowej.
Fundusz Spójności jest instrumentem polityki strukturalnej Unii Europejskiej, lecz nie zalicza się do funduszy strukturalnych. Pomoc z Funduszu Spójności otrzymują kraje, a nie regiony, tak jak to jest w przypadku EFS i EFRR. Środki Funduszu Spójności są kierowane do państw członkowskich, w których produkt narodowy brutto (PNB) na jednego mieszkańca jest niższy niż 90 proc. średniej w państwach Unii Europejskiej.
Posiadając wiedzę o funkcjonowaniu funduszy unijnych, możemy sami skorzystać z ich środków, aby np. rowinąć własną firmę bądź ją dopiero założyć. Niekoniecznie sami musimy podjąć się tego zadania, lecz można skorzystać z usług firm consultingowych. Na pewno warto dofinansować swoją działalność ze środków unijnych, gdyż obecnie Polska jest największym beneficjentem Unii. Od 2013 r. do Polski może wpłynąć nawet 100 mld euro (!) największej w historii Unii Europejskiej inwestycji o wartości 347,41 mld euro. Ponad 40% tej kwoty może trafić do przedsiębiorców.
W Polsce najbardziej powinny być wspierane regione wschodnie oraz cechujące się największym bezrobociem, aby polityka regionalna osiągnęła swój zamierzony cel, a integracja europejska przebiegała szybciej między krajami „starej i nowej Unii”.