Alimenty najczęściej dochodzone są na drodze toczenia sporu sądowego. Zakres obowiązku alimentacyjnego można jednak ustalić poprzez umowę pozasądową zwartą przez strony w formie pisemnej lub poprzez sporządzenie aktu notarialnego bez potrzeby prowadzenia sporów sądowych.
Osoba decydująca się jednak na prowadzenie dochodzenia alimentów przed sądem powinna złożyć pozew o ich rozsądzenie w Wydziale Rodzinnym i Nieletnich właściwego dla miejsca zamieszkania osoby uprawnionej do alimentów lub strony pozwanej, Sądu Rejonowego. To, czy będzie to sąd właściwy dla miejsca zamieszkania powoda, czy oskarżonego, zależy to od decyzji powoda lub jego przedstawiciela. W sprawie o rozsądzenie alimentów te osoby są zwolnione z ponoszenia kosztów sądowych.
Do pozwu, obowiązkowo należy załączyć: odpis (kopię) dla strony przeciwnej – pozwanego; odpis aktów stanu cywilnego (zawarcia małżeństwa oraz narodzin); odpis poprzedniego wyroku w tej sprawie lub innych sprawach o alimenty, jeśli miały one miejsce. Poza tym, powinno się dołączyć do pozwu dokumenty poświadczające treść samego pozwu odnośnie kosztów utrzymania oraz wychowania osoby uprawnionej do alimentów; wysokości opłat związanych z jego edukacją oraz innych kosztów, a także dowód deklarowanej wysokości zarobków opiekuna osoby uprawnionej do alimentów i możliwości majątkowych i zarobkowych osoby zobowiązanej do świadczenia alimentów.
Tego typu pozew, wraz z niezbędnymi załącznikami można wysłać do sądu listem poleconym lub osobiście złożyć w biurze podawczym właściwego sądu. Po otrzymaniu pozwu przez sąd, jego odpis doręczony do osoby pozwanej i zobowiązuje ją do złożenia zaświadczenia o wysokości dochodów. Strony są następnie zawiadamiane przez sąd o terminie oraz miejscu rozprawy. W okresie poprzedzającym rozprawę pozwany ma prawo złożyć w sądzie odpowiednie pismo, przedstawiające jego stosunek do informacji umieszczonych w pozwie, a także dowody świadczące o prawdziwości tych twierdzeń.
Sąd na wniosek może na wniosek strony powodowej, wydać postanowienie zabezpieczenia roszczenia alimentacyjnego, które umożliwi powodowi otrzymywanie świadczenia w toku postępowania.
