Pierwsza wzmianka o Andrzejkach w literaturze pojawiła się w XVI w. Są one czasem wróżb, odprawianych w nocy z 29 na 30 listopada. Kiedyś były zarezerwowane tylko dla dziewcząt. Dlaczego? Odpowiadamy w artykule. A chłopcy? Też mieli swój wieczór wróżb! Dowiedz się, kiedy go obchodzili. Poznaj niesamowite obrzędy andrzejkowe i ich historię!
Co to są Andrzejki i jaka jest ich historia? To była noc dziwnych rytuałów
Andrzejki odprawia się w wigilię dnia świętego Andrzeja, którego uznają za swojego patrona Szkocja, Grecja i Rosja. Dla katolików to ostatnia chwila przed okresem adwentu na huczną zabawę. Dzisiaj kojarzy się z niewinną rozrywką i okazją do spotkań towarzyskich. Jednakże kiedyś Andrzejki traktowane były bardzo poważnie. Pierwotnie były obchodzone tylko przez dziewczęta, które jeszcze nie wyszły za mąż. Poprzez odprawianie wróżb miały dowiedzieć się, czy i kiedy wyjdą za mąż.
Ich matrymonialny charakter wspomagały uprzednie modlitwy do św. Andrzeja o szybkie znalezienie wybranka. Zdarzało się, że kobiety cały dzień pościły, zjadając dopiero przed snem śledzia, a pod poduszkę wkładały męskie spodnie. Wierzyły, że dzięki temu przyśni się im proroczy sen, w którym ujrzą przyszłego męża. Niestety nie jest pewne, skąd wywodzą się andrzejki. Niektórzy upatrują ich źródła w starożytnej Grecji. Odpowiednikiem Andrzejek były katarzynki, obchodzone w wigilię 24 listopada.
Wróżby traktowano tak poważnie, że wierzono także w objawienie się demonów. Wchodzono bowiem w sferę duchową. Demony miały być przywołane przez silne dziewczęce marzenia. Zamężne kobiety miały w zwyczaju straszyć młodsze, że złe moce się odezwą i faktycznie zobaczą one duchy.
Co się robi w Andrzejki?
Tradycje Andrzejek są rozmaite. Dawno temu wróżby odprawiano w samotności, z czasem dopiero organizowano się w grupki. Dzisiaj w andrzejkach biorą udział zarówno dziewczyny, jak i chłopcy. Mimo że są potępiane przez Kościół, dzieci chętnie czerpią z przyjemność z zabawy w tym dniu. W szkołach odbywają się wtedy imprezy taneczne. Są też wróżby na andrzejki. Najpopularniejsze z nich, które zostały w pamięci do dziś, to:
Lanie wosku
Chyba każdy zna tę wróżbę. Polega na laniu wosku z zapalonej świecy do zimnej wody przez dziurkę od klucza. Po jakimś czasie należy zdmuchnąć ogień i zapalić świecę znowu, by w jej świetle oglądać kształt wosku odbity na ścianie.
Wróżenie z butów
Każdy z uczestników musi zdjąć jeden but. Następnie kładzie się wszystkie przy ścianie, jeden za drugim. Przesuwa się je od kąta ściany naprzeciwko drzwi, aż jakiś but przekroczy próg. Jego właściciel jako pierwszy weźmie ślub.
Obieranie jabłek
Kiedyś dziewczyny obierały jabłka w taki sposób, by stworzyć najdłuższy obierek, który potem rzucały za siebie. Znaczenie tej wróżby jest takie, że kto najlepiej obierze jabłko, będzie mieć najdłuższy związek. Z kolei to, jak się ułoży obierek po rzuceniu nim, ma określić literę imienia przyszłego wybranka.
Karteczki z imionami
Jak zrobić taką wróżbę andrzejkową? Należy zapisać imiona dziewcząt i chłopców na kartkach. Każdy losuje karteczkę z imieniem płci przeciwnej i wbija w nią szpilkę. Wybrana osoba ma być przyszłą żoną, mężem.
Ciasteczka z wróżbą
Najpierw przygotowuje się ciasto, formuje się ciasteczka i potem upycha w nie jakiś przedmiot i wkłada do pieca. W zależności od tego, jakie ciasteczko się wylosowało, otrzyma się prognozę dotyczącą miłości, majątku, czy zdrowia.
Filiżanka z niespodzianką
W tej wróżbie ustawia się cztery filiżanki. Pod trzema umieszcza się monetę, listek i obrączkę. Pod czwartą nie może nic być. Wtedy zawiązuje się danej osobie oczy i ta wybiera spośród filiżanek. Co oznaczają poszczególne przedmioty? Moneta to bogactwo, listek to ślub, obrączka to wielka miłość, a brak przedmiotu jest prognozą nowego roku, w którym nie wydarzy się nic nowego.
Jesień wciąż za oknem. Urządziłeś swoje wnętrze na tę porę roku? Sprawdź pomysły na jesienny klimat w domu.