Czy wiesz, co oznacza pojęcie karoshi? To japońskie słowo określa śmierć z przepracowania. Zjawisko zostało po raz pierwszy opisane właśnie w kraju kwitnącej wiśni. To również tutaj szczególnie na początku problem pracoholizmu był najbardziej rozpowszechniony. Zapoznaj się z naszym poradnikiem, w którym przedstawiamy najważniejsze informacje o tym poważnym zaburzeniu.
Pracoholizm – uzależnienie czy pasja?
Obowiązki zawodowe to ważna część naszej codzienności, ponieważ poświęcamy im dużą część czasu. Zachowanie odpowiedniego balansu pomiędzy życiem osobistym a pracą to cel wielu z nas. Niestety granica pomiędzy zaangażowaniem w wykonywane zadania a pracoholizmem może okazać się niezwykle cienka. Nieleczone u psychoterapeuty zaburzenie może prowadzić do poważnych problemów w tym np. depresji. Warto pamiętać, aby w kwestii wykonywanego zawodu postawić na zdrowy umiar.
Czym jest więc pracoholizm? Przede wszystkim warto pamiętać, że istnieje wiele odmian tego zjawiska i nie każde z nich musi być negatywne. Zaburzenie to objawia się zazwyczaj wewnętrznym przymusem wykonywania pracy. Realizacja zawodowych obowiązków dzieje się w tym przypadku kosztem innych obszarów życia np. rodziny, pasji czy odpoczynku. Uzależnienie powoduje u pracoholika dyskomfort związany z brakiem zajęcia. Warto podkreślić, że opisywane zaburzenie psychiczne trudno jednoznacznie sklasyfikować, jednak problem staje się coraz bardziej powszechny.
Kim jest pracoholik? Charakterystyczne cechy uzależnienia
Według różnych badań polskie społeczeństwo jest wyjątkowo narażone na uzależnienie od pracy. Choć nie wynika wyłącznie z czasu poświęconego na realizację obowiązków służbowych, to może okazać się on pierwszym widocznym symptomem problemu. Jak rozpoznać więc pracoholika? Oto zestaw jego popularnych cech: pracowitość, wyczerpanie, monotonność, nerwowość, nadgorliwość czy nerwowość. Poza tym warto również zwrócić uwagę na charakterystyczne dla zaburzenia zachowania:
• zabieranie pracy do domu i regularne nadgodziny,
• brak czasu na relaks i odpoczynek,
• poczucie winy i dyskomfortu w przypadku braku zadań lub wolnych dni,
• nieodczuwanie upływu czasu w pracy,
• nieumiejętność współpracy w grupie,
• problemy z tworzeniem relacji w życiu prywatnym,
• utrata kontroli nad swoim zachowaniem,
• chroniczny brak czasu i życie w pośpiechu,
• nieustające myślenie o obowiązkach służbowych,
• spadek zadowolenia z pracy i satysfakcji z osiągnięć,
• zaniedbywanie własnych potrzeb (np. odżywiania czy snu),
• nakładanie na siebie wielu zobowiązań.
Wymienione wyżej symptomy należą do grupy najpopularniejszych objawów pracoholizmu. Na ich podstawie oraz relacji człowieka z obowiązkami zawodowymi stworzono różne typy pracoholików.
Przyczyny, skutki i leczenie pracoholizmu
Wiemy już, że zaburzenie może mieć niejedno oblicze. Najczęściej jednak pracoholizm jako problem społeczny utożsamia się z uzależnieniem behawioralnym. Z tego powodu podstawową formą leczenia jest psychoterapia. Celem kuracji jest zmiana destruktywnych zachowań. Psycholog dobiera terapię indywidualnie w zależności od źródeł problemu. Innym sposobem może być również popularny program 12 kroków.
Wśród przyczyn pracoholizmu znajdziemy m.in. określone cechy osobowości takie jak: ambicja, perfekcjonizm czy niska samoocena. Poza tym wpływ na rozwój zaburzenia mogą mieć złe doświadczenia z dzieciństwa czy wychowanie. Osoby, które na wczesnym etapie rozwoju nie otrzymały odpowiedniego wsparcia, mogą zmagać się z różnymi problemami w przyszłości.
Wyróżniamy również pracoholizm sytuacyjny. Często to niezwykłe okoliczności w pracy zmuszają zatrudnionego do zmiany priorytetów. Jak każdy inny nałóg, zaburzenie może wynikać również z chęci ucieczki od problemów. Jest to wyjątkowo niepokojąca przyczyna, ponieważ może negatywnie wpływać na organizm oraz dużo trudniej się z tego typu problemu uwolnić.
Pracoholizm jak każde inna choroba dzieli się na poszczególne stadia rozwoju. Kolejne fazy związane są również z popularnymi skutkami zaburzenia.
1. Faza wstępna – związana z nieustannym myśleniem o pracy i brakiem balansu między obowiązkami służbowymi a życiem osobistym. W jej wyniku pojawiają się objawy psychiczne i fizyczne np. wyrzuty sumienia wobec rodziny, a także lęk oraz bóle głowy i żołądka.
2. Faza krytyczna – drugie stadium pracoholizmu nasila pojawiające się wcześniej objawy. Uwidaczniają się w tym czasie również: pogorszone samopoczucie, zaburzenia snu czy koncentracji. Do charakterystycznych skutków tej fazy należą: agresja czy stany lękowe.
3. Faza chroniczna – pracoholik skupia się w tym stadium wyłącznie na pracy, przez co bardzo mało śpi i spożywa znikomą ilość pokarmów. Wszystko to prowadzi do fizycznego i psychicznego wycieńczenia.
Do najpoważniejszych skutków pracoholizmu należą: zniszczone więzi rodzinne oraz choroby somatyczne i psychiczne takie jak: depresja, zaburzenia lękowe, a nawet zawał serca.
Zastanawiasz się, jak zachować balans między życiem zawodowym a prywatnym? Przede wszystkim warto postawić na umiar w każdej dziedzinie życia. W przypadku wystąpienia wyżej wymienionych symptomów warto natomiast skorzystać z pomocy specjalistów. Poznaj również najlepsze sposoby na radzenie sobie ze stresem w pracy.