Czy wiesz, że rak piersi jest jednym z największych zagrożeń przedwczesnej umieralności Polek? Szacuje się, że w naszym kraju każdego roku umiera z tego powodu nawet 5000 kobiet. Październik został ustanowiony miesiącem świadomości na temat tego groźnego nowotworu. Sprawdź, czy można zapobiegać chorobie i jak wygląda profilaktyka.
Rak piersi – czynniki ryzyka
Już od wielu lat październik uchodzi za miesiąc świadomości guza sutka. W ramach kampanii onkologicznych podejmuje się tematy dotyczące profilaktyki, diagnostyki i leczenia nowotworu. Symbolem ruchu jest różowa wstążka, a 15.10 przypada Europejski Dzień Walki z Rakiem Piersi. O roli akcji świadczą statystyki – aż 2,5 tysiąca kobiet w Polsce umiera każdego roku, tylko dlatego, iż rozpoznanie choroby następuje zbyt późno.
Warto więc pamiętać, że rak piersi w ogromnej większości przypadków jest wyleczalny, o ile zostanie wykryty na wystarczająco wczesnym etapie. I choć nie da się całkowicie zapobiec wystąpieniu choroby, to można zmniejszyć szansę na zachorowanie. Wśród popularnych czynników ryzyka nowotworowego wymienia się:
• nieodpowiednią dietę: małe spożycie ryb, owoców i warzyw, jadłospis bogaty w tłuszcze nasycone i cukier;
• alkohol: regularne spożywanie wysokoprocentowych drinków może zwiększyć ryzyko wystąpienia raka piersi;
• nadwagę lub otyłość: nadmierne kilogramy zagrażają zdrowiu, szczególnie jeśli ich przybranie wynika z sytuacji stresowej;
• brak ruchu: ćwiczenia fizyczne i wysiłek mogą zmniejszyć ryzyko raka sutka;
• hormonalne czynniki egzogenne – hormonalne środki antykoncepcyjne oraz hormonoterapia zastępcza po menopauzie.
Wśród czynników, które mogą powodować raka piersi, nie znajdują się dezodoranty, usztywniane staniki, implanty, zanieczyszczenie środowiska czy też palenie papierosów. Niestety część kobiet, niezależnie od swojego trybu życia jest wyjątkowo narażona na wystąpienie nowotworu. Odpowiadają za to zwykle:
• czynniki środowiskowe – płeć (nowotwór sutka występuje dużo rzadziej u mężczyzn), wiek (szczególnie po 50. roku życia), miejsce zamieszkania, promieniowanie jonizujące, karmienie piersią;
• czynniki genetyczne – pojawienie się raka piersi u kogoś w rodzinie (zwłaszcza u krewnych pierwszego stopnia);
• czynniki hormonalne – długotrwałe stosowanie antykoncepcji hormonalnej, hormonalna terapia zastępcza, późna menopauza (po 55 roku życia), wczesna pierwsza miesiączka (przed 12 rokiem życia), bezdzietność, późna pierwsza ciąża, poronienia.
Jak uchronić się przed nowotworem piersi?
W kontekście profilaktyki raka piersi i zapobiegania rozwojowi choroby kluczowe znaczenie ma odpowiednio wczesne wykrycie oraz diagnostyka. Poza działaniami takimi jak: unikanie zadymionych pomieszczeń, ograniczenie spożycia alkoholu, aktywność fizyczna, utrzymanie prawidłowej wagi, zdrowa dieta należy postawić przede wszystkim na regularne badania. Celem jest rozpoznanie nowotworu, zanim pojawią się jego popularne objawy. Im mniejszy guz czy zmiana, tym większe szanse na skuteczne leczenie i pełne wyzdrowienie.
Wśród najważniejszych metod profilaktyki raka piersi wyróżnia się:
1. Samobadanie
Bezbolesne, zajmuje niewiele czasu, wykonuje się je w domu i co najważniejsze jest niezwykle cenne w profilaktyce nowotworu piersi. Jak sama nazwa wskazuje, kobieta wykonuje badanie samodzielnie raz w miesiącu, najlepiej kilka dni po miesiączce. W jego trakcie poprzez dotyk i obserwację poszukuje zgrubień, nierówności, przebarwień itd. Każdą zauważoną zmianę należy zgłosić odpowiedniemu lekarzowi. Wśród objawów raka sutka możemy zauważyć:
• powiększenie węzłów nadobojczykowych lub pachowych;
• wciągnięcie skóry piersi;
• wyczuwalnego guza;
• zmiany w obrębie skóry czy sutka np. wyciek z brodawki, zaczerwienienie, owrzodzenie skóry, wciągnięcie brodawki;
• obrzęk skóry i zaczerwienienie całej piersi (tzw. symptom skórki pomarańczy).
2. Wizyty u ginekologa
Poza samodzielną kontrolą warto skorzystać z pomocy specjalisty. Konsultacje ginekologiczne zapewniają stałą obserwację oraz regularne badania piersi. Fachowy ginekolog na bazie swojego doświadczenia może dużo szybciej zdiagnozować problem. Poza tym w razie potrzeby zleci dodatkowe wizyty i testy.
3. Mammografia
Choć ujemny wynik badania radiologicznego nie wyklucza całkowicie istnienia nowotworu piersi, to mammografię należy wykonywać regularnie. Pierwszą należy wykonać w okolicy 40. urodzin. Po 50. roku życia należy przeprowadzać ją co roku. W ramach rządowego programu Polki w wieku 50-69 lat mogą poddać się testowi nieodpłatnie i bez skierowania.
4. USG piersi
Uzupełnieniem mammografii jest ultrasonografia piersi. Badanie zleca najczęściej chirurg onkologiczny lub ginekolog. Procedura wykorzystuje obojętne dla zdrowia fale ultradźwiękowe, co sprawia, że jest całkowicie bezpieczna i można ją często powtarzać. USG jako profilaktykę raka sutka poleca się kobietom młodym, matkom karmiącym piersią, ciężarnym oraz pacjentkom poddawanym hormonalnej terapii zastępczej.
Wśród innych ważnych badań można wyróżnić: biopsję piersi, rezonans magnetyczny czy termografię ciekłokrystaliczną.
Jak widzisz zmniejszenie ryzyka zachorowalności oraz zwiększenie szans na wyleczenie raka piersi jest możliwe. Warto więc unikać czynników ryzyka, regularnie wykonywać badania profilaktyczne oraz cyklicznie umawiać się na wizyty u ginekologa.
Zobacz też: co należy wiedzieć o cukrzycy? Objawy, przyczyny i profilaktyka