Z dniem 29 sierpnia 2015 roku weszła w życie nowelizacja Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, która zmieniła m.in. zasady orzekania przez sąd w przedmiocie władzy rodzicielskiej i kontaktów z dziećmi. Dotyczy to zarówno rozwodzących się rodziców jak również rodziców, którzy co prawda nie są rozwiedzeni lecz żyją w rozłączeniu (najczęściej w odrębnych mieszkaniach). Omówię jak ta sytuacja wygląda po nowelizacji bez odnoszenia się do tego jak ta kwestia była uregulowania poprzednio. W wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga m.in. o: 1.władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków, 2.kontaktach rodziców z dzieckiem, 3.tym w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka.
Z dniem 29 sierpnia 2015 roku weszła w życie nowelizacja Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, która zmieniła m.in. zasady orzekania przez sąd w przedmiocie władzy rodzicielskiej i kontaktów z dziećmi. Dotyczy to zarówno rozwodzących się rodziców jak również rodziców, którzy co prawda nie są rozwiedzeni lecz żyją w rozłączeniu (najczęściej w odrębnych mieszkaniach).
Omówię jak ta sytuacja wygląda po nowelizacji bez odnoszenia się do tego jak ta kwestia była uregulowania poprzednio.
W wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga m.in. o:
1. władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków,
2. kontaktach rodziców z dzieckiem,
3. tym w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka.
W tym zakresie w sprawie rozwodowej możemy mieć do czynienia z trzema sytuacjami (pomijam omówienie pkt 3):
A. rodzice zawrą pisemne porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie,
B. rodzice nie będą wstanie zawrzeć w/wym. porozumienia,
C. rodzice wniosą o nie orzekanie w przedmiocie utrzymywania kontaktów z dzieckiem.
ad. A.
Sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka.
A zatem jeśli sąd nie stwierdzi na podstawie zebranego w toku sprawy materiału dowodowego lub znanego mu z urzędu, iż dobro dziecka jest zagrożone zawartymi w porozumieniu postanowieniami to musi uwzględnić te porozumienie w wyroku rozwodowym. Praktyka sądów bywa różna. odnośnie władzy rodzicielskiej sądy rozstrzygają o tym w samym wyroku natomiast odnośnie kontaktów z dzieckiem sądy albo dokonują tego bezpośrednio w wyroku albo odwołują sie do zawartego porozumienia (coraz częstsza praktyka w sądach warszawskich).
Porozumienie rodziców musi zawierać:
• postanowienia odnoszące się do władzy rodzicielskiej (najczęściej będzie to porozumienie pozostawiające władzę rodzicielską obojgu rodzicom oraz określające sposób podejmowania decyzji w przedmiocie tejże władzy) oraz
• zawierać ustalony przez rodziców sposób kontaktowania się z dzieckiem/dziećmi.
Niezgodne z dobrem dziecka może być porozumienie ograniczające władzę rodzicielską jednego z rodziców lub pozbawiającą tej władzy jednego z rodziców aczkolwiek trudno sobie nawet wyobrazić aby rodzic mający zostać pozbawiony całkowicie władzy rodzicielskiej wyraził dobrowolnie zgodę na to w zawartym z drugim rodzicem porozumieniu. Dobru dziecka może także zagrażać sposób podejmowania decyzji wobec najistotniejszych kwestii wychowawczych. Co do zasady rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie. Sąd winien dążyć do tego rozwiązania nakłaniając strony do zawarcia właśnie takiego porozumienia lub decydując sam o takim rozstrzygnięciu chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia, tj. zaakceptowania woli rodziców odnośnie życia rodzeństwa w rozłączeniu lub zadecydowania o tym we własnym zakresie, niezależnie od woli stron.
ad. B.
Jeżeli rodzice nie będą w stanie osiągnąć porozumienia o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie sąd rozstrzygnie za nich o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie.
W tym wypadku obowiązkiem sądu jest wzięcie pod uwagę, iż dziecko ma prawo do wychowania przez oboje rodziców a zatem pozostawienie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom i zapewnienie im możliwie najszerszych kontaktów winno być priorytetem dla sądu.
Wyjątkiem od tej zasady będzie powierzanie przez sąd wykonywania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców i ograniczenie władzy rodzicielskiej drugiego do określonych obowiązków i uprawnień, o ile dobro dziecka za tym przemawia.
ad. C.
Sąd może na zgodny wniosek stron nie orzekać o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Należy zauważyć, że samo złożenie zgodnego wniosku o nie orzekaniu o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem nie obliguje sądu do uwzględnienia takiego wniosku. Leży to w dyskrecjonalnej władzy sadu, który winien ocenić każdorazową taką sytuację przez pryzmat dobra dziecka. Należy także zauważyć, że uwzględnienie lub nie takiego wniosku rozwodzących się małżonków nie zwalnia sądu z rozstrzygnięcia o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem.
Zasady dotyczące rozstrzygania o władzy rodzicielskiej i kontaktów z dzieckiem rozwodzących się rodziców są w analogiczny sposób uregulowane w przypadku rodziców żyjących w rozłączeniu (w separacji faktycznej, w odrębnych mieszkaniach).
Marcin Budziak
