Z roku na rok dotyka coraz większej liczby pracowników w każdej grupie zawodowej. Najczęściej problem ten dotyczy stanowisk, w których występuje bliski kontakt z innymi ludźmi. Wypalenie zawodowe zostało wpisane do Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób. Dowiedz się więcej o tej przypadłości: poznaj objawy, przyczyny i sposoby leczenia.
Syndrom wypalenia zawodowego – co to jest?
Czujesz, że praca przestała sprawiać Ci przyjemność? Męczysz się fizycznie i psychicznie realizując swoje obowiązki? Wracasz do domu zirytowany i rozdrażniony? Jeśli na wszystkie pytania odpowiedziałeś twierdząco, to prawdopodobnie cierpisz na wypalenie zawodowe. Zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób zjawisko określane jako „burnout” oznacza stan psychologiczny będący reakcją na długotrwały stres związany z wykonywanym zawodem.
Psycholodzy twierdzą, że istnieją pewne cechy indywidualne, które sprzyjają wystąpieniu syndromu wypalenia zawodowego. Ma być to przede wszystkim: niska samoocena, zależność i perfekcjonizm. Bardziej podatni na wystąpienie przypadłości są pracownicy ambitni, pracoholicy czy osoby samotne. Wśród najbardziej narażonych zawodów wyróżnia się te, które wymagają bliskich kontaktów interpersonalnych np. policjanci, nauczyciele, lekarze i urzędnicy.
Według jednej z najsłynniejszych badaczek zajmujących się tą problematyką – Christiny Maslach, istnieją trzy wymiary wypalenia zawodowego, które występują w określonej kolejności:
• Etap pierwszy
Wymiar ten związany jest z emocjonalnym wyczerpaniem. Wywołują je zbyt wysokie oczekiwania w miejscu pracy oraz wysoki poziom stresu. Pojawiają się pierwsze przejawy wypalenia zawodowego – ciągłe napięcie, zniechęcenie czy mniejsza aktywność.
• Etap drugi
W tym momencie u pracownika pojawia się zobojętnienie, którego podstawowym objawem jest depersonalizacja i cynizm w kontaktach ze współpracownikami czy klientami. Relacje z innymi stają się powierzchowne w wyniku włączenia mechanizmu obronnego.
• Etap trzeci
W stadium poznawczym pojawia się obniżone poczucie osobistych dokonań i utrata wiary w siebie. Pracownik czuje, że wszystko, co robi, nie ma sensu lub jest niewystarczające. Ma poczucie niezrozumienia ze strony przełożonych czy współpracowników.
Należy zaznaczyć, że rozwój wypalenia zawodowego nie zawsze musi przebiegać zgodnie z wyżej opisanymi etapami.
Jakie są objawy wypalenia w pracy?
Z danych statystycznych wynika, że stres i wypalenie zawodowe dotykają częściej kobiet, niż mężczyzn. Choć obecnie dolegliwość dotyczy zazwyczaj coraz młodszych pracowników, to szacuje się, że najczęściej pierwsze symptomy pojawiają się w wieku 40-59 lat. A jak objawia się burnout? Oto najczęstsze przejawy dolegliwości:
• emocjonalne: niechęć, rozdrażnienie, apatia, brak satysfakcji i przyjemności z pracy, obniżony nastrój, poczucie osamotnienia, bezsilność, obwinianie się, negatywne myśli;
• fizyczne: trudności ze snem, problemy gastryczne, obniżona odporność, permanentne zmęczenie, płaczliwość, nadużywanie używek, zaburzenia apetytu, brak energii, niezdolność do regeneracji;
• behawioralne: agresywność, negatywne nastawienie do współpracowników i klientów, brak organizacji pracy, wybuchy gniewu, spadek zaangażowania w czynności zawodowe, częste korzystanie z L4.
Warto pamiętać, że część objawów wypalenia zawodowego występuje również w przypadku innych zaburzeń np. depresji.
Jak pokonać wypalenie zawodowe?
Wiesz już, jak rozpoznać wypalenie zawodowe. Oczywiście, podobnie jak w przypadku innych zaburzeń zawsze lepiej zapobiegać niż leczyć. Warto jednak dowiedzieć się, co zrobić w przypadku pojawienia się problemu. Oto kilka najskuteczniejszych sposobów:
1. Work-life balance – zachowanie równowagi pomiędzy życiem prywatnym a zawodowym to świetny sposób na walkę z wypaleniem w pracy. Do sprzyjających praktyk zalicza się w tym przypadku np. korzystanie z urlopów, nowe hobby, elastyczne formy zatrudnienia czy lepszą organizację.
2. Pomoc specjalisty – jeżeli trudno Ci wprowadzić zmiany na własną rękę, to świetnym rozwiązaniem jest skorzystanie z profesjonalnego wsparcia. Coach lub psycholog znajdzie przyczyny wypalenia i pomoże zwalczyć jego objawy. Pokaże, jak osiągnąć spełnienie w sferze zawodowej i prywatnej.
3. Rozwój zawodowy – jednym z popularnych powodów wypalenia zawodowego jest monotonia w pracy. Poczucie stagnacji i braku rozwoju może przyczynić się bowiem do spadku motywacji. W tym przypadku rozwiązaniem jest szczera rozmowa z przełożonym, kursy i szkolenia, a nawet zmiana stanowiska.
4. Zasłużony odpoczynek – efektywne wykonywanie swojej pracy jest możliwe dzięki właściwej regeneracji. Odpoczynek nie jest marnowaniem czasu, a wypełniony po brzegi grafik sprawia, że zapominamy o własnych potrzebach. Zadbaj więc o zdrowy relaks i sen, aby mieć energię do działania.
Przeczytaj również: 5 skutecznych sposobów radzenia sobie ze stresem.
Choć pojawiły się już informacje, że w związku z wpisaniem przez WHO wypalenia zawodowego do Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11, będzie można otrzymać zwolnienie lekarskie z tego tytułu, to na ten moment nie jest taka praktyka zatwierdzona prawnie.