Tokarstwo – na czym polega i co oferuje?
Zlecenia tokarskie obejmują wymagające prace przy obróbce metali. Czym konkretnie zajmuje się tokarz i jakie usługi wykonuje? Warto to wiedzieć przed zleceniem prac tokarskich.
Kim jest tokarz?
Tokarz to zawód z branży obróbki metali. Konkretnie, osoba zajmująca się tym fachem jest operatorem maszyny skrawającej, czyli takiej, za pomocą której nadaje się elementom metalowym pożądany kształt i wymiary, poprzez usunięcie niepotrzebnych warstw. Do obowiązków tokarza, oprócz obsługi tokarek (konwencjonalnych oraz różnego rodzaju, specjalistycznych) oraz oczywiście toczenia różnych powierzchni i obróbki różnego rodzaju elementów, należą również: weryfikowanie jakości produktów, ustawianie potrzebnych parametrów, naprawa urządzeń, dobór i mocowanie odpowiednich narzędzi skrawających, wykrawanie oraz wykonywanie potrzebnych pomiarów. Zawody pokrewne do tokarza to m.in. frezer, strugacz oraz szlifierz.
Aby zostać tokarzem i realizować zlecenia tokarskie należy zdobyć stosowne wykształcenie zawodowe lub ukończyć kurs przygotowujący do wykonywania zawodu. Jedną z najważniejszych kompetencji, którą powinien posiadać fachowiec, jest umiejętność czytania rysunków technicznych. Istotne są również predyspozycje indywidualne takie jak cierpliwość, dokładność, zdolności manualne, dobra kondycja wzorkowo-fizyczna.
Czym jest toczenie?
Toczenie jest niczym innym jak obróbką metali za pomocą elektronarzędzi. Jest to rodzaj obróbki wiórowej, czyli takiej, w wyniku której za pomocą noża tokarskiego usuwane są kolejne warstwy materiału, tzw. wióry. Pozbycie się ich pozwala uzyskać dany kształt, wymiary, a nawet strukturę. Najczęściej metody tej używa się najczęściej przy pracy z przedmiotami o kształcie brył obrotowych, jednak nie tylko. Oprócz toczenia (obrabianie powierzchni zewnętrznych) istnieje jeszcze proces tzw. wytaczania, który polega na kształtowaniu powierzchni wewnętrznych.
Istnieje wiele metod toczenia; klasyfikuje się je ze względu na rodzaj używanego narzędzia, położenia osi obrotu przedmiotu, kierunek wykonywanego ruchu posuwowego, rodzaj powierzchni, czy parametrów skrawania. Podczas prac używa się noża tokarskiego, którym wykonuje się ruchy prostopadłe, równoległe i posuwiste. Początkowo usuwa sie warstwę wierzchnią, a następnie wykańcza przedmiot dokładniejszymi ruchami, nadając mu konkretną formę. Toczenie jest najbardziej rozpowszechnioną metodą obróbki skrawaniem.
Tokarka – co to jest?
Tokarka, jest maszyną z rodzaju obrabiarek skrawających, służącą do kształtowania przedmiotów metalowych, za pośrednictwem przymocowanych do niej narzędzi. W procesie toczenia obrabiany obiekt jest wprowadzany w ruch obrotowy, natomiast nóż tokarski przesuwa się równoległe do osi obrotu przedmiotu lub prostopadle, a niekiedy wykonuje oba te ruchy jednocześnie. Poza toczeniem ma ona również inne funkcje, takie jak: wytaczanie, radełkowanie, wiercenie, rozwiercanie, przecinaie.
Toczenie może być wykonywane pojedynczym nożem lub kilkoma nożami w tym samym czasie. Narzędzie to składa się z dwóch głównych części: tzw. chwytu oraz części roboczej. Trzonek umożliwia ustawienie odpowiedniego położenia narzędzia i do zamocowania go w tokarce. Część robocza to z kolei elementy konstrukcyjne, które wpływają na pracę narzędzia. Wyróżnia się wiele rodzajów noży tokarskich, które są stosowane w zależności zamierzonego efektu oraz rodzaju obrabianego materiału. Są to m.in. zdzieraki, wykańczaki, noże oprawkowe, zwykłe, kształtowe, jednolite, czy osadzone.
Wśród tokarek można rozróżnić kilka rodzajów maszyn, m.in. tokarki stołowe, pociągowe, ciężkie, produkcyjne, karuzelówki, półautomaty i automaty tokarskie, tokarko-kopiarki, zataczarki, rewolwerówki, a także specjalistyczne tokarki konstruowane do konkretnych czynności.
Zlecenia tokarskie
Tokarze przyjmują zlecenia na różnego rodzaju prace z zakresu obróbki skrawaniem. Przede wszystkim wykonują oni elementy do maszyn i urządzeń, takie jak: śruby, osie, tarcze, koła, wałki, tuleje, mimośrody, nakrętki. Czasem są to również inne, większe elementy metalowe. Zakres prac tokarskich może być bardzo różny w zależności od rodzaju używanej tokarki oraz narzędzi. Inne prace realizowane przez tokarzy to m.in.: wiercenie, wykonywanie nakiełków i gwintów, wytaczanie, radełkowanie, rozwiercanie.
Inne zlecenia z zakresu przemysłu metalowego
Najczęściej wykonywane prace z zakresu obróbki metali to: prostowanie, gięcie, wyoblanie, wiercenie, rozwiercanie, przebijanie, pogłębianie, nitowanie, skręcanie, lutowanie, spawanie, gwintowanie, zwijanie sprężyn, trasowanie, cięcie, wycinanie, przecinanie, przerzynanie, piłowanie, szlifowanie, skrobanie, docieranie, polerowanie.
Często zdarzają się zlecenia na takie prace jak: wykonanie i montaż konstrukcji stalowych, rusztowań, antresoli, elementów, części do maszyn i urządzeń, wykonanie stelaży, elementów meblowych i dekoracyjnych, prace ślusarsko-spawalnicze, wykonanie i montaż balustrad, barierek, bram, prace kowalskie, wykonanie elementów rurociągów, frezowanie aluminium, odnowienie armatury żeliwnej, grzejników, piaskowanie, cięcie blachy, wycinanie laserem, wycinanie otworów.
Tokarz – zawód wymagający skupienia i rozwagi
Realizacja zleceń tokarskich to praca stosunkowo ciężka, wymagająca siły fizycznej, związana z ryzykiem zawodowym. Fachowiec musi wykazać się ostrożnością podczas pracy z urządzeniami, gdyż brak rozwagi może skutkować wypadkiem na skutek np. poślizgnięcia lub upadku i kontaktu z pracującą maszyną. Ponadto tokarz podczas pracy jest narażony na czynniki fizyczne takie jak: hałas, ostre elementy metalowe, wióry metali, gorące opiłki metalu, przebicia i uszkodzenia przewodów elektrycznych.
Niebezpieczne mogą być również opary środków chemicznych służących do czyszczenia metali oraz obniżania temperatury elementów obrabianych. Innym rodzajem zagrożeń są czynniki biologiczne, takie jak grzyby i pleśnie, które mogą rozwijać się w zbiornikach ze starym chłodziwem. Do pracy tokarza należy więc podejść w sposób rozważny, ale również przemyślany i systematyczny. Większość wypadków oraz czynników zagrażających zdrowiu powstaje w wyniku niewłaściwej organizacji pracy. Niemniej jednak nawet doświadczony i ostrożny tokarz ma do wykonania wymagającą pracę w trudnych warunkach, którą warto docenić.