Prace wykopowe i fundamentowe mają ogromne znaczenie dla przebiegu wszystkich pozostałych prac budowlanych. Na fundamentach opiera się cała konstrukcja przyszłego budynku - powinny być one wystarczająco duże i wytrzymałe, ponieważ mają kluczowy wpływ na proces osiadania domu. Aby dobrze chronić konstrukcję budynku przed zarysowaniem, pękaniem i zawilgoceniem muszą zostać zaprojektowane i wykonane zgodnie z panującymi warunkami gruntowymi i wodnymi.
Jeszcze zanim rozpoczniemy prace fundamentowe, musimy wykonać dokładny obrys budynku, ściśle według projektu budowlanego. Wyznaczamy zewnętrzne krawędzie lub osie ścian wzdłuż których będą później robione wykopy. Wytyczenie domu przeprowadza geodeta po dokonaniu odpowiednich pomiarów.¬ Kończy się ono wpisem do dziennika budowy. Jak przeprowadzane są prace wykopowe? Ich przebieg zależy od wielu czynników, między innymi głębokości posadowienia i rodzaju fundamentu. Pierwszym etapem prac fundamentowych jest wykonanie wykopu na wytyczonych granicach budynku. Jednak przed tym należy pamiętać o zdjęciu humusu z całego terenu, na którym stanie nowy budynek – najczęściej jest to warstwa grubości około 20 cm. Kolejnym krokiem będzie wybranie ziemi tak, żeby zrobić podziemny fragment fundamentu.
Najprostsze fundamenty wylewane są bezpośrednio w gruncie. Przed takimi pracami trzeba wykopać rów o odpowiedniej szerokości i głębokości poprowadzony wzdłuż linii zarysu ścian przyszłego budynku. Wykopy wykonuje się ręcznie lub małą koparką przeznaczoną dla wykopów wąsko-przestrzennych. Można podjąć się wykopów bez usuwania wierzchniej warstwy gruntu – taki zabieg zmniejszy ryzyko obsypywania się krawędzi. Wykop pod fundament opiera się na ławach. Praca ta wykonywana jest najczęściej za pomocą koparko-ładowarki, natomiast wykop pod same ławy zwykle wykonywany jest ręcznie – należy wtedy zwrócić uwagę na wypoziomowanie dna, dzięki temu prościej będzie ułożyć zbrojenia w kolejnych etapach inwestycji. Zapobiegnie to też pękaniu fundamentu. Pamiętaj, że przed rozpoczęciem wylewania właściwego fundamentu należy dokładnie sprawdzić wymiary, kąty w narożnikach i poziom dna wykopu.
Jest to jeden z pierwszych dylematów na progu wykonania inwestycji. Wykop mechaniczny wykonywany jest za pomocą koparki, spycharki lub koparko-ładowarki, dzięki temu prace trwają stosunkowo krótko a ziemię z wykopów można od razu załadować na wywrotkę i sukcesywnie wywozić z placu budowy. Warto pamiętać, że takie rozwiązanie może okazać się droższe, w większości wypadków sprzęt wynajmujemy wraz z operatorem „na godziny”, do pokrycia będą też ewentualne koszty dojazdu fachowca. Przy wyborze wykopu mechanicznego trzeba liczyć się z tym, że być może niektóre fragmenty wykopów trzeba będzie i tak wykonać ręcznie.
Wykop ręczny zwykle wymaga zaangażowania kilku fachowców wraz z osobą nadzorującą. Prace są rozłożone w czasie, opóźnia to układanie betonu w wykopie a koszt wykonania usługi zależy od regionu, w którym się znajdujemy. Pamiętaj, że nie każdy wykop można wykonać ręcznie – zależy to od rodzaju prac, na przykład wykop pod dom z piwnicą powinno się w całości wykonać mechanicznie.
Pamiętaj aby dokładnie sprawdzić, czy ekipa zatrudnionych do wykonania usługi fachowców poprawnie wykonała prace ziemne. Należy skontrolować między innymi to, czy mają one zachowane właściwe kąty. Aby to zrobić najlepiej zmierzyć przekątne prostokątnych lub kwadratowych obrysów domu – każda z nich w danej parze powinna mieć jednakową długość.
Warto mieć na uwadze sprawdzenie głębokości i szerokości wykopów – nie może być większa lub mniejsza niż w projekcie. Zbyt płytko posadowione fundamenty mogą zacząć pękać a głębokie wykopy mogą zbliżyć się do poziomu wód gruntowych. Istotną kwestią jest fakt, że odchylenia od głębokości nie mogą przekraczać 2 cm. Większość niedokładności i niezgodności z projektem budowlanym może mieć fatalne skutki dla całej budowy, mogą mieć wpływ m.in. na odległości między ścianami co może skutkować koniecznością naniesienia poważnych zmian w projekcie.
Warto wiedzieć, że najczęstsze błędy popełniane na tym etapie prac budowlanych wynikają między innymi ze zignorowania wniosków w wcześniej przeprowadzonych badań geotechnicznych oraz wytycznych projektanta. Podczas prac fundamentowych możemy narazić się na bardzo poważne problemy, które mogą wystąpić później, są to między innymi: zalewanie piwnic, przesiąkanie wody przez ławy fundamentowe, pękanie ścian oraz innych elementów konstrukcji budynku, nierównomierne „osiadanie” nieruchomości.